Quy mô hệ thống ngân hàng đã thay dổi thế nào trong 5 năm trở lại đây?

Từ lúc chỉ có 4 ngân hàng có tổng tài sản trên 10 tỷ đô cuối năm 2013 thì đến 2018 đã có 11 ngân hàng - đều là những ngân hàng có sức ảnh hưởng rất lớn khi thị phần tiền gửi và tín dụng chiếm đến hơn 2/3 thị trường.

Chỉ trong vòng 5 năm trở lại đây, quy mô của hệ thống TCTD Việt Nam đã tăng lên đáng kể. Từ mức tổng tài sản hơn 5,7 triệu tỷ đồng cuối năm 2013, đến cuối năm 2018 con số này đã vượt qua mốc 11 triệu tỷ, tức tăng gần gấp đôi sau 5 năm.

Tổng tài sản của hệ thống đang tập trung ở các NHTM Nhà nước (tỷ trọng 44%), sau đó là các NHTM cổ phần (41%). Tổng tài sản của các ngân hàng liên doanh, ngân hàng nước ngoài chỉ chiếm 10%. 3% còn lại là của các loại hình TCTD khác như công ty tài chính, cho thuê tài chính, ngân hàng hợp tác xã, ngân hàng chính sách xã hội, các quỹ tín dụng nhân dân.

Tác giả tổng hợp từ SBV
​

Cuối năm 2013, cả nước chỉ có 4 ngân hàng có tổng tài sản đạt trên 10 tỷ USD và đều là các ngân hàng có vốn chi phối của nhà nước. Tuy nhiên, đến cuối năm 2018, con số này đã lên tới 11 ngân hàng bao gồm: BIDV, Agribank, VietinBank, Vietcombank, SCB, Sacombank, MB, ACB, SHB, VPBank và Techcombank. Trong đó, BIDV và Agribank đang có tổng tài sản lớn nhất, đạt trên 1,3 triệu tỷ đồng.

11 cái tên này đang có sức ảnh hưởng rất lớn trên thị trường khi ước tính có thị phần tiền gửi và tín dụng trên 2/3 toàn thị trường, ngày càng tỏ ra cách biệt với những ngân hàng nhỏ phía sau.

SCB, VPBank, Sacombank, BIDV và Vietcombank là 5 ngân hàng có tăng trưởng tổng tài sản nhanh nhất trong nhóm này, lần lượt tăng 176%, 167%, 152%, 139% và 129%.

Nguồn: BCTC Hợp nhất các ngân hàng
​

Trong khi tổng tài sản tăng theo cấp số nhân, vốn tự có và vốn điều lệ của các ngân hàng lại tăng khá chậm chạp. Đến cuối năm 2018, tổng số vốn tự có của hệ thống TCTD đạt hơn 806 nghìn tỷ đồng, tăng hơn 339 nghìn tỷ tương đương tăng 73% so với cuối năm 2013. Trong đó, vốn tự có của các công ty tài chính, cho thuê tài chính tăng mạnh nhất với hơn 10 lần. Còn các NHTM Nhà nước có vốn tự có tăng chậm nhất (tăng 59%).

Trong 5 năm, vốn điều lệ của hệ thống được bổ sung hơn 152 nghìn tỷ đồng, tương đương tăng 36%. Theo đó, cuối năm 2018, tổng vốn điều lệ của cả hệ thống TCTD đạt trên 576 nghìn tỷ đồng. Trong đó, vốn điều lệ của khối ngân hàng cổ phần là lớn nhất và cũng tăng nhanh nhất trong 5 năm qua ( tăng 38%).

Tuy nhiên, trên thực tế trong nhóm ngân hàng cổ phần cũng có sự phân hóa rõ rệt. Những ngân hàng Top đầu như VPBank, Techcombank, MBBank, ACB,...có được nhiều thuận lợi trong việc tăng vốn nhờ kết quả kinh doanh ấn tượng, cổ phiếu tăng trưởng tốt và nhận được sự quan tâm của các nhà đầu tư ngoại. Trong khi đó, hàng loạt ngân hàng nhỏ có vốn điều lệ quanh 3.000 tỷ đồng vẫn đang loay hoay tìm đường tăng vốn nhưng bế tắc.

Tác giả tổng hợp từ SBV
​

Việc tăng trưởng quy mô tổng tài sản quá nhanh trong khi vốn điều lệ được bổ sung vào không kịp đã dẫn đến tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu (CAR) có xu hướng giảm ở nhiều TCTD. Cuối năm 2018, chỉ số CAR của cả hệ thống TCTD là 12,14%, trong đó, khối NHTM Nhà nước chỉ đạt 9,53%. Khối các ngân hàng liên doanh, ngân hàng nước ngoài vẫn duy trì CAR khá cao, đạt 23,88%.

Tác giả tổng hợp từ SBV
​

Tỷ lệ an toàn vốn thấp của các ngân hàng Việt đang đặt ra nhiêu thách thức và bị xem là điểm nghẽn cho sự tăng trưởng của cả hệ thống. Theo một báo cáo của VDSC, CAR của hệ thống ngân hàng Việt đang ở mức thấp nhất trong khu vực Asean.